Tô Lâm sinh ngày 10 tháng 7 năm 1957, có quê nhà tại xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Tô Lâm tốt nghiệp khóa đào tạo số 6 (1974-1979) Trường Công an Trung ương, hiện nay đã đổi tên thành Học viện An ninh nhân dân. Tô Lâm có học vị Tiến sĩ Luật học, Giáo sư ngành Khoa học An ninh và học vị Cao cấp lí luận chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tô Lâm gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 22/8/1981 (chính thức được kết nạp ngày 22/8/1982).
Từ 4/2016: Tô Lâm là Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương Nhân dân, Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Cán sự đảng và Chính phủ Việt Nam. Tại kỳ họp thứ 11 vào cùng năm 2016, Quốc hội khóa XIII trực tiếp phê chuẩn, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã bổ nhiệm Tô Lâm giữ chức Bộ trưởng Bộ Công an
Tháng 01/2019 Tô Lâm được phong quân hàm Đại tướng do đích thân Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng trao tặng.
Những cuốn sách do Tô Lâm viết:
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về Công an nhân dân do Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia phát hành năm 2015.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ Công an nhân dân được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia phát hành năm 2017.
- Quần chúng nhân dân - nhân tố quyết định thắng lợi cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự do Nhà xuất bản Công an nhân dân phát hành năm 2017.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự do Nhà xuất bản Công an nhân dân phát hành năm 2017.
