Sáng tạo ở Việt Nam, làm ra ở Việt Nam, thiết kế ở Việt Nam, sản xuất ở Việt Nam. Doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam là để Make in Vietnam

Định hướng chiến lược về phát triển doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam có vai trò quan trọng bởi liên quan trực tiếp đến tương lai, vận mệnh đất nước

Đó là những thông điệp về phát triển doanh nghiệp công nghệ tại Việt Nam mà Bộ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông - ông Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh khi phát biểu tại buổi tọa đàm "Diễn đàn doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam" lần thứ nhất, vào tháng 5/2019. Bài phát biểu có những ý chính như sau:

"Tăng năng suất lao động, phát triển nhanh chóng và bền vững, phát triển bao trùm, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, đưa Việt Nam trở thành nước phát triển, sánh vai với các cường quốc năm châu, hoàn thành khát vọng về một Việt Nam hùng cường thịnh vượng. Đâu sẽ là câu trả lời chung cho những trăn trở hàng ngàn năm đó của Việt Nam? Đó chính là công nghệ. Cuộc cách mạng số, và đặc biệt là sự phát triển như vũ bão của nó - cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đã tạo ra nhiều cơ hội mới và là thời cơ có một không hai cho Việt Nam. Công nghệ có thể giúp giải quyết những bài toán Việt Nam một cách hiệu quả. Việt Nam chúng ta, với những vấn đề của mình, chính là thị trường tốt để sinh ra và phát triển những doanh nghiệp công nghệ. Việt Nam cũng chính là cái nôi để những doanh nghiệp công nghệ Việt Nam đi ra toàn cầu, giải quyết những bài toán toàn cầu. 

Áp dụng công nghệ nhân loại, phát triển công nghệ mới, từ đó sáng tạo nên giải pháp và sản phẩm có thể thay đổi Việt Nam, thay đổi cả thế giới. Và cũng từ đó, Việt Nam sẽ thành một quốc gia phát triển và hùng cường. Đây là lần đầu tiên, Việt Nam tổ chức Diễn đàn ở quy mô Quốc gia để tuyên bố một chiến lược quan trọng, liên quan tới tương lai, vận mệnh đất nước, đó là chiến lược về phát triển doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam.

Make in Vietnam sẽ là tuyên bố đanh thép của chúng ta. Sáng tạo ở Việt Nam, làm ra ở Việt Nam, thiết kế ở Việt Nam, sản xuất ở Việt Nam. Doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam là để Make in Vietnam. Nếu chúng ta vẫn tiếp tục chỉ lắp ráp thì sẽ không thể giải quyết được bài toán năng suất lao động và thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. 

Make in Vietnam cũng chính là trọng trách của chúng ta như một quốc gia toàn cầu, công dân toàn cầu: Ngoài việc sử dụng và tiêu dùng công nghệ của nhân loại thì Việt Nam cũng phải đóng góp ngược lại cho nhân loại, đóng góp cho sự phát triển công nghệ của toàn nhân loại. 

Make in Vietnam sẽ không chỉ giúp Việt Nam trở nên thịnh vượng mà còn giúp Việt Nam có được nền hoà bình lâu dài, khi góp phần phát triển ngành công nghiệp quốc phòng lớn mạnh. Chiếc nỏ thần bảo vệ Việt Nam sẽ chỉ có thể do người dân Việt Nam làm ra. Trên thế giới, hầu hết các công ty công nghệ đều sở hữu mảng công nghiệp quốc phòng. Báo chí Việt Nam gần đây có nhắc đến một start-up công nghệ của Trung Quốc tên là Công ty LinkSpace, công ty tư nhân đầu tiên sản xuất thành công tên lửa đẩy tái sử dụng. Được thành lập năm 2014 bởi những kỹ sư trẻ tuổi. Tại sao các kỹ sư trẻ Việt Nam lại không thể làm những điều tương tự?

Thời buổi hiện nay, bất kỳ công ty nào, dù là hoạt động cung cấp sản phẩm hay dịch vụ, đều liên quan ít nhiều đến công nghệ. Những công ty sẽ không thể sản xuất và marketing hiệu quả nếu không dùng tới công nghệ, nhất là các công nghệ mới. Những công ty nào nhanh chóng áp dụng công nghệ để thay đổi sản phẩm, thay đổi phương cách tạo ra sản phẩm, đổi mới mô hình kinh doanh thì chính họ sẽ góp phần lớn để định hình lại thế giới. Các công ty công nghệ trên thế giới, dù là phát triển công nghệ, sản xuất công nghệ hay cung cấp công nghệ là nhân tố quan trọng nhất để thúc đẩy nhanh việc áp dụng công nghệ mới vào tất cả các doanh nghiệp, vào toàn bộ các thành phàn của nền kinh tế và xã hội. Chính vì thế mà phát triển doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam được coi là ưu tiên số 1. 

Muốn tạo ra các doanh nghiệp công nghệ thì việc tạo ra thị trường là việc quan trọng nhất. Chính phủ chính là hộ chi tiêu lớn nhất của một quốc gia, nếu chính phủ đầu tư mua sắm hướng vào các sản phẩm công nghệ thì sẽ góp phần rất lớn, nhất là cho giai đoạn đầu, để sản sinh ra các công ty công nghệ. Chuyển đổi số của quốc gia diễn ra nhanh chóng và trên phạm vi toàn quốc, trong mọi mặt lĩnh vực, từ doanh nghiệp tới Chính phủ và toàn xã hội, cũng sẽ tạo ra thị trường vô cùng lớn dành cho các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam. Năm 2019 này, Việt Nam chính thức tuyên bố chiến lược chuyển đổi số toàn quốc gia - Digital Vietnam, nhằm hướng đến một nền kinh tế và xã hội số. Đổi mới sáng tạo diễn ra mạnh mẽ nhất là trong môi trường số. Bởi vậy mà công cuộc chuyển đổi số được coi là tiền đề để đổi mới sáng tạo diễn ra rộng khắp cả nước.

Nói đến công nghệ là nói đến nhân tài. Người Việt Nam chúng ta rất thông minh, thích nghi nhanh với sự thay đổi và có khả năng may đo sản phẩm theo nhu cầu cá thể. Và đặc biệt có rất nhiều người Việt Nam ở nước ngoài đã thành danh trong lĩnh vực công nghệ, đã đến lúc về Việt Nam hoặc kết nối với Việt Nam để xây lên những doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam. 

Nhân tài có đặc tính là toàn cầu. Việt Nam chúng ta sẽ tạo ra môi trường thuận lợi để nhân tài toàn cầu hội tụ về đây. Cho phép thử nghiệm những công nghệ mới, những mô hình kinh doanh mới, với cách tiếp cận Sandbox: Vấn đề nào chưa biết quản lý thế nào thì sẽ cho phép thử nghiệm trong một khoảng không gian và thời gian giới hạn. Có tên là những ‘đặc khu công nghệ’, ‘đặc khu đổi mới sáng tạo’, với nội hàm là nơi thử nghiệm các cơ chế vượt trội dành cho doanh nghiệp công nghệ, có khả năng được Chính phủ xem xét. Đối với nhân tài xuất sắc thì điều đầu tiên là phải được sáng tạo, có thách thức, thách thức càng lớn càng trở nên hấp dẫn đối với họ. Diễn đàn sẽ lắng nghe những đề xuất để xây dựng một Việt Nam có thể thu hút nhân tài toàn cầu.

Một số doanh nghiệp lớn của Việt Nam, ở những lĩnh vực dịch vụ, như thương mại, tài chính, bất động sản..., đã thành công, có qui mô khắp thị trường, có nguồn lực mạnh về tài chính và quản trị, có tinh thần khởi nghiệp lớn, cần phải đầu tư vào việc phát triển công nghệ, công nghiệp, hình thành lên các doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam có qui mô lớn. Đây không chỉ là lời kêu gọi hành động mà đây là trách nhiệm đối với cả đất nước, đối với sự hưng thịnh của quốc gia, nhưng cũng là cho tương lai của chính những công ty này. Chúng ta hẳn là đã từng nghe một số công ty dịch vụ của Việt Nam tuyên bố về một chiến lược mới liên quan đến tập đoàn công nghệ, công nghiệp và thương mại dịch vụ, có thể kể đến như Viettel, Vingroup, VNPT, v.v... Nhiều quốc gia đã hoá rồng nhờ vào nền tảng của một số tập đoàn công nghệ lớn. Chính phủ đang nghiêm túc xem xét việc tạo điều kiện để phát triển một số tập đoàn công nghệ lớn trong nước.

Đổi mới sáng tạo thì không thể không nhắc đến khởi nghiệp đổi mới sáng tạo - các start-up. Đó là những khởi nghiệp về những sản phẩm, giải pháp thực sự mới mẻ, tạo nên sự bất ngờ đáng kinh ngạc và hữu dụng. Các start-up này sẽ nhanh chóng vươn ra qui mô toàn cầu. Diễn đàn của chúng ta sẽ sớm được nghe về những kinh nghiệm quốc tế, những kinh nghiệm của người Việt Nam trong nước và trên toàn thế giới, về hệ sinh thái thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hệ sinh thái start-up, để từ đó đưa ra những lời khuyên chân thành cho Việt Nam.

Nhưng Việt Nam chúng ta cũng rất cần các start-up công nghệ, và cần rất nhiều những khởi nghiệp về công nghệ này. Cần thiết hơn và cũng khả thi hơn. Đó là các công ty khởi nghiệp, bước đầu là sử dụng lại các công nghệ của nhân loại để phát triển những giải pháp, sản phẩm hoặc cung cấp các dịch vụ công nghệ cho những công ty khác đổi mới công nghệ.Rồi đến bước tiếp theo sẽ là phát triển công nghệ của chính Việt Nam. Chính những công ty công nghệ phát triển từ qui mô nhỏ này sẽ tạo lên một cuộc cách mạng toàn nhân dân về phát triển và ứng dụng công nghệ ở Việt Nam. Việt Nam nổi tiếng với sự đồng lòng toàn dân. Và cũng chính từ hàng chục, hàng trăm, hàng ngàn những khởi nghiệp công nghệ này sẽ sản sinh ra những người khổng lồ công nghệ Việt Nam.

Chúng ta cũng cần một quĩ đầu tư để phát triển công nghệ Việt Nam. Sẽ tốt hơn và cũng hiệu quả hơn khi đây là một quĩ của toàn nhân dân Việt Nam, của người Việt Nam trên toàn cầu. Việt Nam trở nên cường thịnh là khát vọng toàn dân, và Quĩ phát triển công nghệ Việt Nam được sinh ra với mục đích hiện thực hoá khát vọng đó, bởi vậy nên là một quĩ của toàn dân, do toàn dân đóng góp và do chính người dân giám sát sự hoạt động của Quĩ. Mô hình vận hành thì có thể học tập từ một số đất nước khác đã thành công với quĩ tương tự. 

Ngoài việc tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp công nghệ Việt Nam phát triển, lần đầu tiên Việt Nam cũng đề xuất một số giải pháp về việc tạo thêm thách thức để cho các doanh nghiệp phát triển. Trong nhiều trường hợp, khó khăn và thách thức lại là những nhân tố chính tạo nên những doanh nghiệp hàng đầu. Diễn đàn này sẽ đề xuất về việc Chính phủ đặt ra những tiêu chuẩn không ngừng cao hơn cho các sản phẩm make in Việt Nam, để từ đây các doanh nghiệp buộc phải tự đổi mới công nghệ. 

Chúng ta đang và sẽ sống trong kỷ nguyên số, thời đại này kéo dài hàng trăm năm. Một đất nước hoá rồng cũng phải trải qua nhiều thập kỷ. Sự chuyển đổi to lớn nhất là sự chuyển đổi của tất cả mọi người bên trong xã hội đó. Và đó là câu chuyện của nền giáo dục, từ giáo dục phổ thông đến giáo dục đại học và đến những môi trường học hỏi cả đời. Trong số rất nhiều đổi mới về giáo dục thì có lẽ dạy ICT và ngoại ngữ là bắt buộc từ bậc phổ thông. Gần đây, người ta thường nhắc đến việc mỗi người phải biết đến ba ngôn ngữ: Ngôn ngữ mẹ đẻ để duy trì văn hoá, tiếng Anh để hội nhập quốc tế, và ngôn ngữ máy tính để giao tiếp với máy móc. Và tất cả chúng ta đều kỳ vọng vào những đổi mới của nền giáo dục, mà trước mắt và đầu tiên là áp dụng các công nghệ mới, công nghệ ICT, vào trong giáo dục. Nơi tiên phong ứng dụng công nghệ đầu tiên nên và rất nên chính là giáo dục. Và những doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam đầu tiên cũng nên và rất nên là những doanh nghiệp công nghệ giáo dục.

Lần đầu tiên tổ chức một Diễn đàn quy mô Quốc gia về phát triển doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam, về Make in Vietnam, cũng là lần đầu tiên bàn sâu về một câu chuyện quá lớn và quá mới mẻ với đất nước, chúng ta sẽ không thể kỳ vọng giải quyết được tất cả các vấn đề. Đây sẽ là một quá trình học hỏi không ngừng nghỉ, điều chỉnh liên tục. Chúng ta sẽ còn gặp lại nhau rất nhiều lần nữa. Nhưng hôm nay là một ngày quan trọng, vì chúng ta đề ra một khát vọng, một tầm nhìn, và chúng ta đã nhìn thấy phần đầu của con đường đi, và đặc biệt hơn nữa, chúng ta có niềm tin vào tương lai của Việt Nam, niềm tin vào công nghệ, vào sự phát triển của các doanh nghiệp công nghệ của Việt Nam và vai trò của các doanh nghiệp đó trong sự cường thịnh của đất nước."