Cứ mỗi 5 năm Đại hội toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lại được diễn ra. Đại hội là sự kiện trọng đại, và có ý nghĩa quan trọng cho mọi tổ chức và người dân trong cả nước

Đây là điều đương nhiên, bởi vì nghị quyết của Đại hội sẽ đề ra phương hướng hoạt động, những mục tiêu cần phải đạt và những công việc quan trọng phải triển khai trong vòng 5 năm tới cho các tổ chức đảng trên khắp cả nước và đã là tổ chức đảng, đảng viên thì bắt buộc phải chấp hành. Đây là vấn đề quan trọng có tính nguyên tắc.

Nhưng đồng thời, đại hội cũng có ý nghĩa lớn lao đối với cả xã hội và người dân, bởi đối với hệ thống chính trị chỉ có duy nhất một đảng cầm quyền như Việt Nam chúng ta thì những quyết sách của đại hội sẽ tác động tới toàn thể đất nước, và cuộc sống của nhân dân.

Ý chí chính trị của Đảng Cộng sản trong nhiều trường hợp sẽ được thể chế hóa, và trở thành pháp luật, do đó bắt buộc cả xã hội, từng người dân phải tuân thủ và chấp hành. Ý chí chính trị đúng đắn và phù hợp sẽ tạo tiền đề vững chắc cho sự phát triển của xã hội. Cũng chính vì vậy mà ngay từ đoạn mở đầu của dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội Đảng 13 đã nêu rõ cán bộ, đảng viên, nhân dân cần đặt kỳ vọng vào những quyết sách đúng đắn và mạnh mẽ của Đảng để đưa đất nước đi lên nhanh chóng và bền vững hơn.

Xét chung lại, sự kỳ vọng này không nằm ngoài hai nội dung có tính quan trọng bậc nhất được quyết định tại đại hội là chính sách đối với các lĩnh vực của đời sống xã hội và nhân sự. Những quyết sách về hai nội dung này mà đúng đắn thì sẽ trở thành điều tốt đẹp to lớn cho đất nước và người dân.

Quyết sách về các chính sách

Nội dung cần phải ngắn gọn

Thường sau mỗi kỳ đại hội là hàng loạt các hội nghị của Đảng Cộng sản về phổ biến và học tập nghị quyết đại hội. Đảng viên còn phải có hướng dẫn mới có thể hiểu được nghị quyết thì đối với dân thường sẽ khó đến nhường nào. Người dân muốn đọc và tìm hiểu cặn kẽ nghị quyết của đại hội thì có rất nhiều vấn đề đặt ra. Điều đầu tiên cần phải có là nghị quyết nên ngắn gọn, dễ hiểu. Ngắn gọn, cô đọng và súc tích là điều hêt sức cần thiết.

Các tài liệu mà sau này trở thành nghị quyết của đại hội vẫn được chuẩn bị theo kiểu truyền thống. Phương thức tiếp cận cũ kĩ này nên ngành nào, lĩnh vực nào cũng phải được đề cập đến ví dụ như công thương, tài chính, nông nghiệp, kế hoạch, thể thao, văn hóa, nội vụ, công an, quốc phòng, ngoại giao, dân tộc, tôn giáo... Còn nếu xét trên góc độ giai tầng xã hội thì cũng phải có đầy đủ cả công, binh, nông, trí, cựu chiến binh, người cao tuổi, phụ nữ, thanh niên... Thể hiện theo kiểu này mà không dài dòng mới lạ. Dường như chỉ lo nhỡ bỏ sót một cái gì đó, thành ra cố liệt kê cho đủ, mà đã cố liệt kê thì không bao giờ đầy đủ.

5 năm không phải là một khoảng thời gian dài, cho nên về cơ bản, các chính sách đối với từng lĩnh vực, các ngành khó có những thay đổi lớn và vì vậy không nhất thiết là phải đề cập đến. Không đề cập đến không đồng nghĩa với bỏ sót, mà là tiếp tục thực hiện chính sách đã đưa ra trước đó trên các lĩnh vực này. Đương nhiên rằng nếu có sự thay đổi lớn về một chính sách nào đó thì nhất thiết nghị quyết của đại hội phải thể hiện rõ. Tiếp cận theo cách này thì chắc chắn nghị quyết của đại hội sẽ ngắn gọn hơn rất nhiều.

Nội dung cần dễ hiểu

Các chính sách do đại hội thông qua cần phải dễ hiểu, rất nên tránh tình trạng mông lung, khó hiểu và đặc biệt là tránh việc có thể hiểu theo nhiều cách khác nhau.

Chẳng hạn như các chính sách đối với thành phần kinh tế tư nhân thời gian tiếp theo sẽ như thế nào, có gì thay đổi lớn, nhà nước sẽ có những ưu tiên gì trong phát triển kinh tế tư nhân? Đọc nghị quyết của đại hội là rõ ngay những nội dung này? Hoặc các chính sách về đất đai nói chung có gì thay đổi không? Các nhà đầu tư từ nước ngoài có thể hoàn toàn yên tâm về các chính sách và thể chế sau này sau khi đã được thông qua rõ ràng trong nghị quyết của đại hội về đất đai?

Kinh nghiệm từ thực tế cho thấy chính sách rõ ràng, định hướng chính sách đúng đắn sẽ tạo điều kiện thuận lợi về lâu dài cho khâu thể chế hóa.

Rất nên có những chính sách rõ ràng như xây dựng và triển khai thực hiện lộ trình hướng tới miễn học phí đối với học sinh phổ thông, bước đầu là đối với học sinh tiểu học và trung học cơ sở hoặc tiếp tục phát triển, đổi mới cơ chế, chính sách thúc đẩy tích tụ, khắc phục tình trạng manh mún, tập trung đất nông nghiệp, xây dựng các điều kiện thuận lợi nhằm thu hút đầu tư, ứng dụng công nghệ cao vào trong sản xuất nông nghiệp...

Nội dung chính của những chính sách và định hướng này phải rõ ràng, đọc là hiểu ngay và lại càng không thể rơi vào tình trạng hiểu theo các cách khác nhau. Các nhà làm luật pháp sau này sẽ không còn phải dò dẫm từng li từng tí để hiểu được đúng đắn vấn đề, nội dung của chính sách đã được đại hội thông qua.

Không nên vội vàng quyết định những vấn đề chưa rõ ràng

Chuyển sang kinh tế thị trường vẫn đang là một quá trình học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác để vận dụng vào nước ta.

Mặc dù bước dịch chuyển sang nền kinh tế thị trường cũng đã được một khoảng thời gian đáng kể, nhưng xét đến cùng so với các quốc gia có nền kinh tế thị trường hàng trăm năm thì Việt nam vẫn còn đang trong giai đoạn chập chững những bước đi ban đầu. Và vì vậy, rất nhiều thứ đối với chúng ta còn khá mới mẻ, phải học dần dần mới hiểu và làm đúng, trong đó đặc biệt nhất là dịch vụ công và trách nhiệm của nhà nước trong việc cung cấp dịch vụ công cho người dân và xã hội.

Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia có kinh tế thị trường và có nền hành chính công phát triển cho thấy rằng nhà nước chí ít phải duy trì được quy mô của dịch vụ công và chú trọng nâng cao chất lượng dịch vụ công do chính mình cung cấp. Trong bối cảnh như vậy, cần phải hết sức thận trọng, chưa nên quyết định ngay những chính sách liên quan đến:

- Đẩy mạnh thực hiện công tác xã hội hóa, đặc biệt là trong 2 lĩnh vực tối quan trọng đối với nhân dân là giáo dục và y tế, nhất là trong khi điều kiện nhận thức và hiểu biết về dịch vụ công của nền y tế, giáo dục và trách nhiệm của nhà nước trong vấn đề này vẫn còn nhiều hạn chế và khác biệt.

- Thực hiện cơ chế giá thị trường đối với một số loại hàng hóa, dịch vụ công;

- Thực hiện cơ chế tự chủ đối với một số trường phổ thông diễn ra tại các đô thị lớn, các nơi có điều kiện;

- Thí điểm cơ chế cho thuê mượn một số cơ sở giáo dục có sẵn theo nguyên tắc bảo đảm tất cả học sinh đều được đến trường...

Các quyết sách về nhân sự

Nhân sự trong bộ máy trung ương cần phải xứng danh “hiền tài” và là “nguyên khí quốc gia”

Suy đến cùng, quốc gia nào cũng là đảng cầm quyền có quyền hạn và trách nhiệm lựa chọn ra những người cầm quyền trong số các đảng viên của mình. Cho nên lựa chọn đúng người hay không gần như là câu chuyện riêng của các đảng chính trị, người dân không có nhiều khả năng tác động đến việc tuyển chọn nhân sự kiểu này. Dân bầu tổng thống ở Hoa Kỳ về bản chất là bầu cho người được các đảng phái lựa chọn ra để chuẩn bị cầm quyền. Thủ tướng Anh, hay Đức hay Nhật cũng đều là được lựa chọn ra theo cách tương tự.

Việt Nam cũng chẳng khác là bao. Sau này, người dân đi bầu cử Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp về cơ bản cũng là bầu từ những người do Đảng lựa chọn ra và giới thiệu. Năng lực và phẩm chất của các vị cán bộ chuẩn bị cầm quyền, điều hành đất nước có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Cho nên 200 vị cán bộ, ủy viên Ban chấp hành Trung ương do Đại hội bầu ra sẽ trở thành những người cầm quyền chủ yếu ở quốc gia này và người dân có quyền kỳ vọng các vị đây thực sự sẽ xứng với danh hiền tài của đất nước, là nguyên khí của quốc gia.