Từ 01/01/2021, Bộ luật lao động 2019 chính thức có hiệu lực. Bộ luật thông qua nhiều quy định mới về tiền lương, thưởng quan trọng mà người lao động cần phải biết.

Khoản 2 Điều 94: Người sử dụng lao động không được ép người lao động dùng lương mua hàng hóa, dịch vụ của mình/đơn vị khác

Người sử dụng lao động có nghĩa vụ phải trả lương đúng hạn, đầy đủ, trực tiếp cho người lao động. Nếu vì một lí do hợp pháp nào đó, người lao động không thể nhận lương trực tiếp thì người sử dụng lao động có nghĩa vụ trả lương cho người được người lao động ủy quyền hợp pháp.

Người sử dụng lao động tuyệt đối không được thực hiện những điều sau:

• Can thiệp hoặc hạn chế đến quyền tự quyết chi tiêu tiền lương, tiền công của người lao động.
• Bắt buộc người lao động chi tiêu tiền lương, tiền công vào việc sử dụng dịch vụ hoặc mua hàng hóa của người sử dụng lao động hoặc của những đơn vị khác được chỉ định từ người sử dụng lao động.

Điều 95: Người sử dụng lao động bắt buộc phải thống kê tiền lương, tiền công cho người lao động vào mỗi lần trả lương 

Người sử dụng lao động phải trả tiền lương dựa trên những quy định về tiền lương đã thỏa thuận với người lao động, năng suất lao động thực tế và chất lượng thực hiện công việc của người lao động.

Mỗi lần chi trả tiền lương, người sử dụng lao động phải thống kê, thông báo bằng bảng kê trả lương cho người lao động, trong đó phải ghi rõ những nội dung sau:

• Tiền lương theo thỏa thuận dựa trên số ngày công thực tế.
• Tiền lương làm tăng ca.
• Tiền lương làm việc thêm vào ban đêm.
• Tiền khấu trừ, tiền phạt và phải ghi rõ nội dung (nếu có)

Điều 94: Lãi suất khi chậm trả lương cho người lao động

Về nguyên tắc, người sử dụng lao động có nghĩa vụ phải trả lương đúng hạn, đầy đủ, trực tiếp cho người lao động. Nếu vì một lí do hợp pháp nào đó, người lao động không thể nhận lương trực tiếp thì người sử dụng lao động có nghĩa vụ trả lương cho người được người lao động ủy quyền hợp pháp.

Tuy nhiên, trong trường hợp vì lý do bất khả kháng hợp pháp nào đó mà người sử dụng lao động dù đã tìm mọi biện pháp mà vẫn không thể trả lương đúng hạn cho người lao động thì thời gian chậm nhất không được quá 30 ngày.

Trong trường hợp người sử dụng lao động trả lương chậm từ 15 ngày trở lên, thì người sử dụng lao động bắt buộc phải đền bù cho người lao động một khoản tiền. Số tiền đền bù thấp nhất phải bằng số tiền lãi ngân hàng của số tiền lương trả chậm, lãi suất áp dụng dựa trên lãi suất huy động tiền gửi có kỳ hạn 01 tháng do ngân hàng mà người sử dụng lao động sử dụng để trả tiền lương cho người lao động công bố tại thời điểm trả lương theo thỏa thuận.

Điều 96: Người sử dụng lao động phải chịu chi phí mở tài khoản cho người lao động nếu trả lương qua ngân hàng

Hình thức trả lương phải được người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận trước khi tiến hành hợp tác về việc trả lương theo thời gian, theo sản phẩm hoặc khoán. Lương được trả qua tài khoản ngân hàng cá nhân của người lao động hoăc bằng tiền mặt.

Nếu người sử dụng lao động trả tiền lương qua tài khoản ngân hàng cá nhân của người lao động thì người sử dụng lao động bắt buộc phải trả các loại phí mở tài khoản và phí chuyển tiền lương phát sinh trong quá trình hợp tác.

Tiền lương ngừng việc khi người lao động phải ngừng việc vì sự cố về điện, nước mà không do lỗi của người sử dụng lao động hoặc do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm, địch họa, di dời địa điểm hoạt động theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc vì lý do kinh tế

Tiền lương ngừng việc khi người lao động phải ngừng việc vì sự cố mà không do lỗi của người sử dụng lao động hoặc do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh nguy hiểm, địch họa, di dời địa điểm hoạt động theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc vì lý do kinh tế nào đó

Theo Khoản 3 Điều 99: hai bên tự thống nhất về tiền lương ngừng việc như sau:

• Trong trường hợp số ngày làm việc thực tế thấp hơn 14 ngày, thì số tiền lương ngừng việc ít nhất phải cao hơn mức lương tối thiểu do nhà nước quy định.
• Trong trường hợp số ngày làm việc thực tế nhiều hơn 14 ngày thì hai bên tự thống nhất với nhau về số tiền lương nhưng sô tiền lương trong 14 ngày đầu tiên ít nhất phải cao hơn mức lương tối thiểu do nhà nước quy định.

Nhiều trường hợp người lao động được nghỉ việc riêng nhưng vẫn hưởng nguyên lương

Người lao động được nghỉ việc riêng nhưng vẫn được hưởng nguyên lương trong những trường hợp sau:

• Kết hôn: được nghỉ phép 03 ngày;
• Con đẻ hoặc con nuôi kết hôn: được nghỉ phép 01 ngày;
• Cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi của bản thân hoặc của chồng hoặc vợ; chồng hoặc vợ; con đẻ, con nuôi chết: được nghỉ phép 03 ngày.

Như vậy, so với nhưng quy định đang hiện hành, Bộ luật Lao động 2019 bổ sung thêm trường hợp cha nuôi, mẹ nuôi của bản thân hoặc của chồng hoặc vợ chết thì người lao động được nghỉ phép 03 ngày và vẫn được hưởng nguyên lương.

Ngày Quốc khánh 2/9, người lao động được nghỉ phép 02 ngày và vẫn được hưởng nguyên lương

Theo bộ luật đang hiện hành, người lao động chỉ được nghỉ phép 01 ngày vào dịp Quốc khánh 2/9. Nhưng từ năm 2021 trở đi, Bộ luật Lao động 2019 quy định rõ người lao động sẽ được phép nghỉ 02 ngày, theo một hoặc hai trường hợp sau đây do Thủ tướng Chính phủ quyết định:

• Nghỉ vào ngày 1/9 và ngày 2/9.
• Nghỉ vào ngày 2/9 và ngày 3/9.

Người lao động có quyền nghỉ việc ngay lập tức không cần báo trước nếu không được trả tiền lương đúng thời hạn

Theo Điểm b Khoản 2 Điều 35, trong trường hợp người lao động không được trả lương đúng thời hạn hoặc được trả lương nhưng không đầy đủ (trừ trường hợp quy định tại Khoản 4 Điều 97 Bộ luật Lao động 2019), thì người lao động được phép đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động mà không cần báo trước với người sử dụng lao động (Bộ luật hiện nay quy định phải báo trước 3 ngày).

Lao động làm việc nữ thực hiện những công việc nặng nhọc trong thời gian mang thai có thể được giảm bớt 01 giờ làm việc hằng ngày và vẫn hưởng nguyên lương

Tại khoản 2 Điều 137 có quy định rõ lao động việc nữ thực hiện những công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm những công việc có ảnh hưởng xấu đến chức năng sinh sản và nuôi con trong thời gian đang mang thai và có thông báo trước cho người sử dụng lao động biết thì được điều động chuyển sang làm những công việc nhẹ nhàng, an toàn hơn hoặc sẽ được giảm 01 giờ làm việc hằng ngày mà vẫn được hưởng nguyên tiền lương, quyền và lợi ích cho đến khi con được tròn 12 tháng tuổi.

Người lao động có thể được thưởng tiền mặt hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác

Điều 104 có nêu rõ hình thức khen thưởng bằng tiền mặt hoặc tài sản hoặc có thể bằng các hình thức khác xét theo kết quả lao động, sản xuất, kinh doanh của người lao động. Các quy chế về khen thưởng được người sử dụng lao động quy đinh và công bố công khai tại cơ sở làm việc.