Mobile Money xuất hiện hứa hẹn sẽ gia tăng cạnh tranh lên các ngân hàng, thị trường thanh toán sớm thay đổi và người dân được hưởng lợi nhiều hơn

Sau Thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc quyết định phê duyệt triển khai thí điểm tiền di động (Mobile Money) trong vòng 2 năm tính từ ngày 9/3/2021, đại diện các doanh nghiệp viễn thông bao gồm Viettel, Mobiphone và Vinaphone cho biết dự kiến quý 2/2021 sẽ chính thức cung cấp dịch vụ này.

Có thể hiểu một cách đơn giản, Mobile Money sẽ cho phép người dân thanh toán tiền thông qua tài khoản trên điện thoại di động đã đăng ký với các nhà mạng từ trước. Mua mớ rau hay uống cốc trà đá đều có thể sử dụng điện thoại di động để thanh toán. Hoạt động thanh toán này có thể được tiến hành mọi lúc mọi nơi.

“Cánh tay nối dài” 

Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, với sự xuất hiện của Mobile Money, sẽ làm gia tăng sự cạnh tranh lên các ngân hàng nội địa nhưng là đối tác chứ không phải đối thủ.

Đánh giá về tác động của Mobile Money tới ngành ngân hàng, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Đầu tư phát triển Việt Nam (BIDV), nhận xét rằng, Mobile Money chính thức được triển khai sẽ làm gia tăng cạnh tranh với các mô hình ví điện tử và ngân hàng. Nhưng xét trên nhiều phương diện việc cạnh tranh này là lành mạnh và cần thiết.

Cũng giống với nhiều quốc gia khác, Mobile Money ở Việt Nam sẽ chỉ được phục vụ nhu cầu thanh toán và chuyển tiền các món hàng giá trị nhỏ. Như vậy, 2 chức năng quan trọng nhất của ngân hàng là huy động vốn và cho vay, Mobile Money không hề động tới. Không chỉ thế, sự xuất hiện của loại hình này sẽ làm thúc đẩy thói quen thanh toán trực tuyến, tác động tích cực đến thị trường, khiến ngân hàng hưởng lợi. 

Theo Luật sư có tiếng Trương Thanh Đức, cách đây vài năm về trước khi các công ty tài chính công nghệ (Fintech) ra đời, ngành ngân hàng coi Fintech là một trong những đối thủ cạnh tranh. Tuy nhiên, thời gian gần đây, ngân hàng đã nhận diện Fintech là đối tác để cùng cung cấp dịch vụ thuận tiện hơn cho khách hàng. Dễ ràng nhận thấy, sự cạnh tranh là không thể tránh khỏi, nhưng sự xuất hiện của các hình thức thanh toán hiện đại sẽ khiến toàn ngành ngân hàng phải thay đổi.

Ông Nguyễn Đình Thắng, Chủ tịch Hội đồng quản trị LienVietPostBank, khẳng định rằng: "Mobile Money là hệ thống thanh toán nhỏ lẻ, sẽ không cạnh tranh trực tiếp với các ngân hàng. Chúng tôi ủng hộ mô hình này phát triển và mong rằng, Mobile Money có thể trở thành 'cánh tay nối dài' của ngân hàng".

Trong khi đó, đại diện Ngân hàng Tiên phong (TPBank) cũng cho rằng, ngành ngân hàng không thể độc quyền trong lĩnh vực thanh toán. Những gì mà Fintech làm tốt, các ngân hàng chọn con đường hợp tác, biến các ứng dụng ngân hàng thành một ứng dụng có khả năng kết nối, liên thông tối ưu nhất với Fintech. "Với Mobile Money, chúng tôi cũng nhìn nhận đây là đối tác, chứ không phải đối thủ", vị đại diện này nhấn mạnh.

Lãnh đạo nhiều ngân hàng thương mại có chung nhận định, Mobile Money hay các Fintech đều nhắm vào thị trường ngách, vào những phân khúc nhỏ lẻ mà các ngân hàng không đủ sức phủ sóng. Vì vậy mà Mobile Money mang tính bổ sung nhiều hơn là cạnh tranh, phối hợp cùng các ngân hàng tạo lập thói quen thanh toán điện tử. Mobile Money phát triển cũng thúc đẩy sự hợp tác giữa ngân hàng - Fintech để đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ tới khách hàng, đem lại lợi ích cho cả hai bên.

Thay đổi ngành ngân hàng

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Đắc Hưng, “miếng bánh” thị trường thanh toán nói chung vẫn sẽ bị cạnh tranh. Các ngân hàng sẽ bị buộc phải cạnh tranh sòng phẳng để giữ miếng bánh thu phí thanh toán.

Ông Nguyễn Đắc Hưng lý giải, bởi nó có lợi thế về tốc độ nhanh và dễ dàng sử dụng. Nếu các nhà mạng triển khai các mức phí dịch vụ cạnh tranh, chắc chắn nhiều người sẽ đăng kí mở tài khoản trên điện thoại di động để thanh toán. Như vậy thanh toán qua ngân hàng tất nhiên sẽ giảm và đương nhiên ngân hàng sẽ thất thu, vị tiến sĩ nhận định.

Hiện tại doanh thu từ những dịch vụ của ngành ngân hàng Việt Nam chiếm chưa đầy 20% tổng doanh thu. Thời gian gần đây, nhiều ngân hàng đang muốn cải thiện tỷ trọng doanh thu từ dịch vụ do đây được xem là nguồn thu bền vững và chịu ít rủi ro hơn so với hoạt động tín dụng. Chính vì thế mà phí thanh toán đang có xu hướng tăng lên. Sự ra đời của Mobile Money cùng mức phí cạnh tranh sẽ làm các ngân hàng phải tính toán lại.

Về cơ bản, Mobile Money tập trung hướng đến thị trường ngách, với người dân miền núi, vùng sâu vùng xa, những vùng nông thôn, nơi đa phần chưa có thẻ ngân hàng và điều kiện sử dụng các dịch vụ thanh toán hiện đại.

Tuy nhiên, nếu các giao dịch diễn ra thuận tiện, chi phí thấp thì ngay cả những người đang có tài khoản ngân hàng, sống tại trung tâm các đô thị cũng có thể mở tài khoản Mobile Money trên điện thoại di động để thanh toán. Bởi vậy, tiền của họ trước đây để toàn bộ ở các ngân hàng thì nay một phần sang tài khoản sẽ được chuyển sang nhà mạng. Điều này cũng làm cho các ngân hàng bắt buộc phải chú ý, vì có thể làm giảm tốc độ tăng trưởng cả mảng huy động và cho vay của một số ngân hàng.

Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng, không còn cách nào khác, hệ thống ngân hàng hiện nay cần có sự đổi mới, việc phát triển mở rộng mạng lưới có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, làm tăng cơ hội quảng bá sản phẩm dịch vụ chiếm lĩnh thị phần. Bên cạnh đó, cần phải nâng cao chất lượng dịch vụ, giúp quá trình thanh toán nhanh và thuận tiện, giảm phí dịch vụ để khuyến khích người dân sử dụng nhiều hơn. Như thế, đương nhiên khách hàng sẽ được hưởng lợi nhiều hơn.