Nói về khởi nghiệp mọi người đêu nghĩ tới điều lớn lao nhưng triết lý để thành công lại bắt nguồn từ những câu chuyện quanh vỉa hè, con phố

Ý tưởng không ở đâu xa, mà có thể từ vỉa hè

Năm 2015, trước thềm gặp mặt với các startup, CEO Google Sundar Pichai đã có cuộc nói chuyện thân mật với nhà lập trình Nguyễn Hà Đông - cha đẻ của game Flappy Bird. Buổi nói chuyện này diễn ra ở một quán trà chanh vỉa hè, kéo dài trong khoảng 30 phút.

CEO Google khẳng định rằng, Việt Nam đã trở thành điểm đến tiềm năng, đồng thời cũng nhận được rất nhiều sự quan tâm đến từ các doanh nghiệp quốc tế. Vấn đề của các doanh nghiệp của Việt Nam là biết nắm bắt cơ hội và phải liên tục làm mới mình.

Ngoài ra, xuyên suốt một tiếng đồng hồ trò chuyện với các startup của Việt Nam, vị CEO Google cũng nhấn mạnh rằng: Con đường để đi đến thành công gần nhất chính là việc tập trung vào thị trường trong nước, bởi chỉ có làm chủ được sân chơi trong nước, các doanh nghiệp Việt Nam mới có thể vươn tới thị trường quốc tế.

Không ở đâu xa, vỉa hè là một thiên đường dành cho các ý tưởng. Nói về "kinh tế vỉa hè", ông Saul Singer, là tác giả của cuốn Quốc gia khởi nghiệp, trong một chuyến đến thăm TP Hồ Chí Minh đã từng trả lời phỏng vấn của báo chí: "... một ấn tượng khác quan trọng hơn, là việc toàn bộ nơi này (TP Hồ Chí Minh) tràn ngập bầu không khí doanh nghiệp".

“Tôi chưa nói đến chủ đề startup, mà tôi chỉ đang nói về cách mà gần như tất cả mọi người dân nơi đây đều hầu như đang tham gia vào 1 loại hình kinh doanh nào đó, trên mọi vỉa hè, mọi ngóc ngách và mọi cung đường... ”, ông nói.

Ông Nguyễn Tuấn Anh - người từng đảm nhiệm vị trí CEO Grab Việt Nam, chia sẻ rằng: “Năm 2015, tôi nhìn dòng xe máy nối đuôi nhau hằng ngày tiến vào trung tâm thành phố, khoảng một nửa số xe máy đó trống phía sau. Một người sử dụng một xe máy như thế là quá phí phạm và gây kẹt xe. Tôi thầm nghĩ rằng mình làm được GrabCar, sao mình không làm luôn đối với xe máy? Thế là Grabbike ra đời từ ý tưởng của tôi".

Các cộng sự trong công ty xúc tiến rất nhanh. Grabbike được đón nhận nồng nhiệt và phát triển vượt ngoài dự kiến. Hầu như ai cũng sở hữu cho mình một chiếc xe máy, chỉ cần muốn kiếm tiền là họ có thể trở thành đối tác tài xế Grabbike. Đặc biệt, đó là cơ hội việc làm tuyệt vời dành cho những sinh viên muốn làm thêm hay những người thất nghiệp mà sở hữu xe máy trong tay.

Các tài xế xe ôm truyền thống cũng hợp tác với Grabbike rất nhiều. Bởi đơn giản, họ có được nhiều chuyến xe hơn, kiếm được nhiều tiền hơn. Chỉ hơn một năm phát triển, Grabbike đã có hàng chục ngàn người tham gia làm tài xế, tính riêng ở Sài Gòn và Hà Nội.

Còn với Nguyễn Hoàng Trung - là nhà sáng lập & CEO Lozi, vỉa hè là nơi tập trung của những hàng quán và đồ ăn. Trung đã có ý tưởng thực hiện một nền tảng nhà hàng và thực phẩm - nơi mọi người sẽ dễ dàng tìm thấy các địa điểm ăn uống bằng hệ thống trực tuyến. Theo Trung, đó là "thời cơ", bởi tại thị trường Việt Nam, thời điểm đó chưa có một phần mềm, ứng dụng nào làm được như vậy.

Lozi, một nền tảng đánh giá các nhà hàng, quán ăn và thực phẩm ra đời và sau này là đến lượt Loship, một công ty cung cấp dịch vụ thương mại điện tử và giao hàng nhanh trong vòng 1 giờ. “Khi vận hành Lozi, chúng tôi đã nhận thấy sự ra đời sau này của Loship là điều tất nhiên. Nó giống như việc startup của bạn phải luôn luôn tiến lên, nâng cấp bản thân thay vì dậm chân ở một chỗ”, Trung nói.

Trung cho biết thêm, thời điểm khi mới bắt đầu khởi nghiệp, phần lớn các nhà sáng lập sẽ cố gắng tập trung vào sản phẩm tốt, và tin rằng khách hàng sẽ tự động tìm đến. Tuy nhiên, quan điểm này hiện nay đã trở nên khá lạc hậu. Thực tế cho thấy, start up cần hiểu khách hàng trước, và sau đó mới là tạo nên một sản phẩm giải quyết vấn đề của họ.

Trung cho hay, startup là phải luôn sẵn sàng thích nghi và thay đổi. Bạn sẽ vạch ra một mục tiêu lớn, sau đó nắm bắt, quan sát thị trường và cho ra những quyết định nhanh chóng khi cần thiết. Lời khuyên cho các bạn trẻ muốn bắt đầu khởi nghiệp đó là hãy chăm chỉ. Bạn sẽ phải liên tục làm việc 24/7 mà không có một ngày nghỉ để startup có thể bứt phá. Sự thật phũ phàng là ngay thời điểm bạn tính đến chuyện nghỉ ngơi, thì đối thủ của bạn đã bỏ xa bạn tiến về đích.

Áp dụng triết lý ‘bà bán xôi’

Với Nguyễn Hữu Ân - người đạt giải quán quân Vietnam Startup Wheel 2018, khởi nghiệp không hề dễ dàng. Nguyễn Hữu Ân cho hay: "Trước kia có giai đoạn tôi thường nghĩ rằng khởi nghiệp là phải có ý tưởng tốt, thu hút được nhiều người dùng hay gọi được nhiều vốn...

Nhưng bây giờ, tư duy của tôi đã đơn giản hơn rất nhiều. Đối với tôi, "khởi nghiệp" hay là "lập nghiệp" cuối cùng vẫn là cung cấp các giải pháp/dịch vụ/sản phẩm tốt đến khách hàng; trả đủ lương, tạo ra phúc lợi tốt cho nhân viên; đem về lợi nhuận và đưa công ty phát triển".

Khi startup quá tập trung tới việc "đốt tiền" để thu hút users (người dùng) và chiếm được thị phần mà quên mất việc quan trọng hơn đó là phải kiếm tiền, sẽ dễ dẫn tới việc mất cân đối tài chính và sẽ lại phải tiếp tục gọi vốn để đốt tiền. Một startup chỉ giỏi việc "đốt tiền" mà không giỏi "kiếm tiền" thì không khác gì một "con nghiện", đối với "con nghiện" nhà cửa có bao nhiêu cũng bán sạch, còn với start up thì có bao nhiêu cổ phần cũng sẽ bán bớt qua mỗi lần gọi vốn.

Ân cho rằng, bản thân các startup chỉ giỏi đốt tiền mà không giỏi việc kiếm tiền cũng rất mong manh trước đại dịch Covid, vì khi startup đó đốt hết cục tiền ở vòng gọi vốn trước, họ thường nghĩ sẽ gọi được vốn ở vòng tiếp theo. Nhưng với sự xuất hiện của dịch bệnh Covid thì việc gọi vốn cũng trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Và khi mà việc gọi vốn không đúng kì vọng thì startup rất dễ chết, vì chỉ đơn giản trả tiền lương nhân viên chậm trễ 1 ngày là doanh nghiệp đó sang tháng sau rất dễ phải đóng cửa rồi.

"Bản thân tôi thấy có nhiều startup thậm chí không bằng bà bán xôi trước nhà. Bà bán xôi chỉ đơn giản bỏ ra 10 đồng tiền vốn làm xôi, mỗi buổi sáng bán xong mang về 11 đồng là lời, duy trì được vốn để ngày hôm sau làm xôi bán tiếp và có thêm tiền tiết kiệm. Nhiều startup trước dịch tôi thấy tháng nào cũng báo lỗ, dịch tới thì hoặc là lao đao, hoặc là phá sản, nhiều startup còn mất tích sau dịch, startup nào may mắn hơn thì gọi tiếp được vốn nhưng cũng phải hi sinh một lượng cổ phần giá rẻ.

Còn bà bán xôi tôi thấy vẫn đứng rất vững suốt mùa dịch, lúc nào cũng cười tươi vì thậm chí xôi đắt khách hơn, cũng chẳng thấy bà phải cất công đi gọi vốn bao giờ. Tôi nghĩ bí quyết chính ở đây là xôi bà ngon và dòng tiền của bà hôm nào cũng dương", Ân nhìn nhận.

Bài học từ các gánh hàng rong

Shaun Rein - nhà sáng lập của Tập đoàn nghiên cứu thị trường Trung Quốc đồng thời cũng là một chuyên gia marketing chiến lược - chia sẻ trên Tạp chí nổi tiếng Forbes về người mà anh nể phục không phải là các doanh nhân, ngôi sao mà chính là ông Wang, một người bán hàng rong.

Bài học đầu tiên, dù làm gì bạn cũng phải đặt mục tiêu lớn để thúc đẩy năng lực bản thân. Mục tiêu của Wang là kiếm đủ tiền cho con trai học đại học. Khi đối mặt với khó khăn, Wang luôn nhắc nhở bản thân ông phải ghi nhớ mục tiêu này.

Mục tiêu nảy sinh ra động lực. Mục tiêu càng lớn thì động lực càng lớn. Điều duy nhất có thể ngăn cản bạn dừng thực hiện ước mơ chính là bản thân bạn nếu như bạn không thúc đẩy chính mình. Đừng để người khác nói rằng: “Bạn không thể làm được việc này” và ngừng việc cố gắng.

Bài học từ hai là bạn phải làm việc thực sự chăm chỉ. Wang thường thức dậy từ lúc 5 giờ sáng, sau đó làm việc chăm chỉ mỗi ngày. “Tôi biết có rất nhiều vị tỷ phú, ông chủ của các doanh nghiệp hàng đầu trên thế giới không có cả thời gian đi nghỉ hè với gia đình vì họ luôn bận rộn với việc làm sao để công ty dẫn đầu. Trên đời thứ gì càng đáng giá thì càng phải đánh đổi!”, ông nói.

Bài học thứ ba mà người bán hàng rong dạy bạn là luôn phải kính trọng khách hàng. Dù cho khách hàng là một cậu học sinh tiểu học hay là một thương gia, Wang đều nở nụ cười và ghi nhớ khẩu vị riềng của người đó. Rất nhiều khách hàng của Wang ăn ở đây 3 đến 4 lần mỗi tuần.

Trong việc kinh doanh cũng vậy, bạn cần phải nhớ rằng khách hàng chính là người trả tiền cho bạn. Vì vậy, phục vụ tốt khách hàng, kính trọng họ và cuối cùng bạn sẽ nhận lại được doanh thu lớn.

Có thể nói rằng những điều đơn giản trong cuộc sống đều có thể tạo cảm hứng giúp cho những người trẻ khởi nghiệp, điều quan trọng là bản thân họ có dám vượt những rào cản để tìm cơ hội hay không.