Chỉ thị về việc nghiêm cấm biếu, tặng quà Tết là một sự nhắc nhở đối với toàn thể cán bộ, công chức về trách nhiệm giữ gìn sự liêm chính cho chính bản thân mình, theo TS Đinh Văn Minh - Thanh tra Chính phủ

Trước dịp Tết Nguyên đán, Ban Bí thư đã đưa ra chỉ thị số 48 về việc tổ chức Tết năm 2021, trong đó có việc nghiêm cấm biếu, tặng quà tết cho các lãnh đạo dưới mọi hình thức. Trả lời trước báo chí, TS Đinh Văn Minh, hiện là Vụ trưởng Pháp chế của Thanh tra Chính phủ, nói về nội dung này.

- Việc cấm biếu và tặng quà Tết cho lãnh đạo luôn được các cấp có thẩm quyền nhắc nhở nhiều lần mỗi khi năm mới đến. Ông nghĩ như thế nào về những quy định này?

- Cứ mỗi dịp tết đến, ngoài việc chăm lo cho người dân có một cái Tết đủ đầy vui vẻ, lãnh đạo Đảng và Nhà nước luôn luôn nhắc nhở về việc cấm biếu, tặng quà tết cho cán bộ bởi thực tế truyền thống văn hóa tốt đẹp này đã bị lợi dụng cho những mục đích tiêu cực của một số cá nhân.

Không phải bỗng dừn mà một trong những biểu hiện xấu là "chạy chức, chạy quyền" được Đảng Cộng sản chỉ ra tại Quy định số 205-QĐ/TW là:"Tranh thủ mọi nơi, mọi lúc, đặc biệt là các dịp lễ tết, sinh nhật và các cơ hội khác để tặng tiền, quà... cho cán bộ lãnh đạo, những người có thẩm quyền hoặc những người có liên quan nhằm mục đích nhận được sự ủng hộ, tín nhiệm, được vị trí tốt, chức vụ tốt, quyền lợi tốt".

Bởi vậy nên, việc Ban Bí thư và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đưa ra Chỉ thị, yêu cầu các địa phương không biếu hoặc tặng quà Tết là điều cần thiết. Quy định này lần đầu tiên được đưa ra vào năm 2004, trong Chỉ thị số 47 của Ban Bí thư, Chỉ thị số 48 của Thủ tướng, đã nêu rõ: "Không mang hoa hoặc quà đến nhà riêng của các lãnh đạo để chúc Tết". Quy định này sau đó đã được nhắc lại nhiều lần nhưng không bao giờ thừa. Thói quen xấu muốn bỏ phải bỏ dần dần, năm trước nói rồi, năm nay phải nói lại, sang năm lại nói tiếp...

Bên cạnh đó cũng phải thừa nhận rằng, không phải không có người, có địa phương không còn cách nào khác phải đi lễ tết cho "phải phép" chứ trong thâm tâm họ cũng không muốn. Chỉ thị từ cấp trên cho họ lý do để bớt "lăn tăn".

- Quy định này liệu có khả thi khi việc tặng quà có thể biến tướng dưới nhiều hình thức khác nhau?

- Các quy định này được đưa ra dù khác nhau nhưng đều nhằm tác động và làm cho hành vi ứng xử của con người đúng đắn, phù hợp hơn. Quy định có thể thực hiện trên thực tế hay không còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trước hết là phụ thuộc vào nhận thức và ý thức tự giác của từng người.

Việc tặng quà có thể bị biến tướng thành nhiều hình thức khác nhau, nhưng không phải là không thể ngăn chặn, xử lý. Khi đưa quà biếu bao giờ họ chẳng nói là "mừng sinh nhật anh", hoặc "có chút quà Tết", có người nào nói là tôi đưa quà hối lộ đâu. Nhưng giá trị của món quà đã nói lên tính chất của việc đưa quà; và một người cán bộ, đảng viên, đặc biệt là lãnh đạo bắt buộc phải nhận thức được điều đó để có hành xử cho phù hợp.

Không một ai có thể chấp nhận số tiền "mừng tuổi" lên đến con số hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn USD; và bất kì ai cũng có thể thấy được sự vụ lợi trong những món quà có giá trị rất lớn đó. Pháp luật luôn sáng suốt, công bằng và sẽ có biện pháp để xử lý những trường hợp như thế.

Xin nhấn mạnh rằng, trong vấn đề quà cáp thì thái độ ứng xử của người được tặng quà là một yếu tố rất quan trọng, thậm chí là mang tính chất quyết định. Một người lánh đạo liêm chính sẽ kiên quyết từ chối những món quà biếu có "mùi vị" không trong sáng.

- Quy định này được thực hiện ở ban Thanh tra Chính phủ như thế nào?

- Bản thân ban Thanh tra Chính phủ là cơ quan chịu trách nhiệm tham mưu để ban hành các văn bản liên quan đến các công tác phòng, chống tham nhũng, trong đó bao gồm cả các quy định về tặng quà và nhận quà, nên bản thân chúng tôi nhận thức đầy đủ về trọng trách của mình trong việc thực hiện nghiêm các quy định này.

Không chỉ quán triệt chặt chẽ các quy định của pháp luật, các chỉ thị và yêu cầu của Trung ương mà ngay tại các cuộc họp cuối năm, lãnh đạo từ phía Thanh tra Chính phủ, đặc biệt là Tổng thanh tra luôn nhắc nhở các cán bộ, công chức thanh tra về vấn đề văn hóa ứng xử, về tình đồng chí, đồng nghiệp trong môi trường công việc và trong cuộc sống, đề cao những giá trị nhân văn để xua tan đi những biểu hiện không lành mạnh trong câu chuyện tặng quà cáp dịp cuối năm.

Hơn bất kì người nào, đại diện đứng đầu ngành thanh tra cùng những đồng chí lãnh đạo Thanh tra Chính phủ đã thể hiện rõ quyết tâm và sự gương mẫu cao nhất, mong muốn điều đó có sức thuyết phục, lan tỏa đến mọi ngành nghề.

Cá biệt có một số cán bộ thanh tra thiếu liêm chính, chuẩn mực, nhưng việc thực hiện các chỉ thị, yêu cầu của Đảng và Nhà nước về không biếu, tặng quà tết ngày càng thực thi nghiêm túc hơn. Chúng tôi đang nỗ lực thực hiện, để việc này trở thành một nét đẹp văn hóa của không chỉ Thanh tra Chính phủ mà là của toàn ngành.

- Không biếu tặng quà nhưng việc chúc tết, chúc nhau bình an là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Vậy làm thế nào để vẫn duy trì được nét đẹp văn hóa truyền thống đó mà không vi phạm quy định, thưa ông?

- Biếu nhau quà trong các dịp lễ Tết vốn là câu chuyện có tính văn hóa. Quà tặng là thể hiện tình cảm quý mến, yêu thương, sự trân trọng, biết ơn lẫn nhau của truyền thống "uống nước nhớ nguồn",..., nên cũng đòi hỏi ở chúng ta phải ứng xử một cách văn hóa.

Bản thân các quy định về việc quà tặng hay các chỉ thị, yêu cầu về vấn đề nhạy cảm này cũng không cứng nhắc đến cấm đoán mà trước hết là để nhắc nhở cán bộ, công chức về trọng trách của bản thân trong việc giữ gìn sự liêm chính.

Nhận thức đầy đủ cùng với cách ứng xử văn hóa, chuyện quà cáp này sẽ giữ nguyên được giá trị văn hóa vốn có của nó trong đời sống của người dân Việt Nam. Ngày xuân thăm hỏi, gặp gỡ, cầu chúc nhau an lành và có thể một chút quà tặng nho nhỏ chắc không có gì đáng trách, bởi vì tình cảm giữa người với người thì luôn đáng trân trọng.