Trong thời gian sắp tới, người điều khiển phương tiện giao thông xe máy có dung tích xy lanh dưới 50cc hoặc xe máy điện có công suất động cơ nhỏ hơn 4kW sẽ được đào tạo và cấp giấy phép lái xe

Nội dung này được nêu rõ trong Quyết định số 2060/2020 của Chính phủ phê duyệt về Chiến lược quốc gia bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường bộ giai đoạn 10 năm 2021-2030, tầm nhìn năm 2045.

Xuất phát từ thực tế cấp thiết

Trong nhóm giải pháp dành cho người điều khiển phương tiện giao thông, Chính phủ đã phê duyệt điều chỉnh, phân hạng các loại giấy phép lái xe cơ giới đường bộ cho phù hợp hơn với Công ước Viên năm 1968 về giao thông đường bộ và tương thích với đặc thù phương tiện tại Việt Nam; hài hòa hóa các phương pháp, quy trình và nội dung đào tạo, sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ ngang trình độ với các nước phát triển khác,…

Trong báo cáo dự thảo Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), Bộ Giao thông Vận tải có đề xuất phân loại giấy phép lái xe thành 17 hạng, trong đó bổ sung thêm hạng thấp nhất - A0 dành cho đối tượng điều khiển xe máy có dung tích xy-lanh dưới 50cc hoặc xe máy điện có công suất động cơ dưới 4kW.

Nhiều chuyên gia trong ngành cho rằng, việc quản lý nhóm đối tượng điều khiển xe máy dưới 50cc và xe máy điện là việc làm cần thiết bởi vì khối lượng những chiếc xe này lên tới gần 100kg, vận tốc tối đa có thể đạt đến 60-70km/h, nguy hiểm mà các phương tiện này gây ra không thua kém gì các loại mô-tô, xe máy khác.

Thế nhưng, theo bộ Luật Giao thông đường bộ 2008 thì bất kì người dân nào chỉ cần đủ 16 tuổi trở lên là được phép điều khiển các phương tiện giao thông này ra đường, ngoài ra không còn bất cứ một quy định cụ thể nào khác liên quan đến vấn đề sức khoẻ, năng lực điều khiển phương tiện hay nhận thức về pháp luật và an toàn giao thông.

Điều này vô tình đã dẫn đến một thực trạng nguy hiểm là nhiều học sinh không có ý thức, điều khiển xe máy, xe đạp điện trên đường với tốc độ cao, phớt lờ các quy định, quy tắc về đảm bảo an toàn giao thông, gây nguy hiểm cho chính bản thân và nhiều phương tiện tham gia giao thông khác.

Theo Uỷ ban An toàn giao thông Quốc gia, nghiên cứu về các ca cấp cứu tai nạn giao thông tại Bệnh viện Việt Đức năm 2017 cho thấy, có đến khoảng 80% số vụ cấp cứu tai nạn giao thông xảy ra ở nhóm đối tượng là trẻ vị thành niên từ lớp 8 đến lớp 12 và trên 80% thương vong nằm trong nhóm đối tượng này. Đây là số liệu đáng báo động bởi đa phần học sinh trong độ tuổi này đi học bằng xe máy dưới 50cc và xe máy điện, xe đạp điện.

Xây dựng lộ trình thực hiện càng sớm càng tốt

Thực tế, quy định này sẽ nhắm đến đối tượng chủ yếu là học sinh cấp THPT trên 16 tuổi và một số ít người trên 18 tuổi nhưng chỉ có nhu cầu sử dụng những loại xe máy có công suất thấp. Trong đó, việc quản lý chặt chẽ nhóm đối tượng là học sinh tham gia giao thông bằng xe máy, xe máy điện được sự ủng hộ của đông đảo người dân.

Chị Lê Bảo Ngọc (39 tuổi, là giáo viên cấp THPT tại quận Đống Đa, TP Hà Nội) chia sẻ, cần thiết phải có ngay một biện pháp để nâng cao nhận thức, ý thức và năng lực lái xe của tất cả mọi học sinh. Điều này không chỉ giúp cho môi trường giao thông an toàn hơn mà còn có tác dụng bảo vệ, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho thế hệ tương lai.

“Các em học sinh đang tuổi ăn tuổi lớn, quen được bao bọc, chiều chuộng nên khi điều khiển xe ra đường vẫn theo kiểu tự do, chưa thực sự nhận thức đúng đắn về vai trò của bản thân trong cộng đồng. Khi bắt buộc phải học và thi để có được một giấy phép lái xe, các em ấy sẽ cảm thấy hãnh diện, trân trọng, qua đó cũng nhận thức được tầm quan trọng của việc điều khiển phương tiện giao thông có ý thức khi ra đường”, chị Ngọc nhận định.

Giảng viên cao cấp trường Đại học Giao thông vận tải - GS.TS Từ Sỹ Sùa cho rằng, việc có một loại “chứng chỉ” dành cho nhóm đối tượng điều khiển xe máy từ 50cc trở xuống và xe máy điện công suất nhỏ hơn 4kW là điều cấp thiết.

“Việc thêm một hạng giấy phép lái xe cho các loại phương tiện giao thông này là điều hết sức bình thường, nhiều nước phát triển trên Thế giới cũng đã áp dụng vào thực tế từ lâu. Bất kì người nào điều khiển phương tiện ra đường, căn cứ theo mức độ đều cần được trang bị những kiến thức, kỹ năng cơ bản để môi trường giao thông được bảo đảm an toàn và văn minh hơn”, chuyên gia Từ Sỹ Sùa chia sẻ.

Nguyên nhân là do phần lớn nhóm đối tượng này là học sinh dưới 18 tuổi, nên bên cạnh những quy định “cứng nhắc” của pháp luật ra thì công tác tuyên truyền, giáo dục và xây dựng các biện pháp tiếp cận hợp lý là rất quan trọng.

Vị giảng viên này cũng đưa ra khuyến cáo, ngay từ thời điểm hiện tại có thể “luật hoá” và đưa ra các văn bản hướng dẫn thực hiện, tuy nhiên việc áp dụng vào thực tế cần phải có một lộ trình rõ ràng, hợp lí để tránh bỡ ngỡ vì đối tượng đang nhắm tới là trẻ vị thành niên, rất nhạy cảm. Việc làm quá cứng nhắc quá mức hoặc quá hời hợt cũng đều sẽ không có tác dụng đáng kể.

Nhiều chuyên gia dày dạn kinh nghiệm khác cũng bày tỏ sự đồng tình với chủ trương nêu trên, một số ý kiến còn chỉ ra rằng những yêu cầu đối với đối tượng điều khiển xe máy dung tích xy lanh dưới 50cc và xe máy điện công suất dưới 4 kW cần phải được tính toán kĩ lưỡng để phù hợp độ tuổi 16-18. Nếu đưa ra những yêu cầu quá cao trong việc học và sát hạch có thể gây lãng phí tiền bạc và thời gian. Do vậy, các cơ quan chức năng chịu trách nhiệm trong quá trình triển khai thực hiện cần phải cân nhắc thật kĩ để có thể đảm bảo hài hoà và có tính chất kế thừa.