Những thành công lãnh đạo rực rỡ của Đảng Cộng sản trong thế kỷ 20 đều gắn liền với những tư tưởng truyền cảm hứng, đáp ứng được khát vọng độc lập của dân tộc, thống nhất đất nước và thoát khỏi cảnh đói nghèo, lạc hậu

Tư tưởng dẫn dắt toàn dân tộc

Các hệ tư tưởng chính trị chủ đạo bao gồm một tập hợp các ý tưởng, có vai trò trong việc định hướng và truyền cảm hứng cho các hành động chính trị. Nói cụ thể hơn, đó là một hệ thống liên kết chặt chẽ giữa các giá trị, ý tưởng và niềm tin, định hình và chi phối hành vi chính trị của mọi cá nhân, tổ chức, cũng như những chính sách của chính quyền.

Các hệ tư tưởng cung cấp một cách nhìn nhận và luận giải về trật tự chính trị đang tồn tại, một tương lai tốt đẹp mà cộng đồng nên hướng tới, cũng như những sự thay đổi cần thiết để đạt được mục đích cuối cùng. Lịch sử nhân loại cho thấy bất kỳ cộng đồng chính trị - xã hội nào cũng cần đến những tư tưởng với tư cách là điểm tựa tinh thần đặc biệt quan trọng, không thể thiếu đối với sự ổn định, trật tự, và phát triển của cộng đồng.

Những thập kỷ đầu thế kỷ 20, các tư tưởng Xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa, với nòng cốt là chủ nghĩa Marx - Lenin, có thiên hướng là bảo vệ lợi ích cho tầng lớp yếu thế, đã dễ dàng nhận được sự ủng hộ của người dân Việt Nam, vốn đang phải sống dưới ách gông cùm thực dân và trở thành ngọn cờ tập trung lực lượng.

Đảng Cộng sản Việt Nam đã nắm bắt được ước mơ chính đáng của mọi tầng lớp nhân dân về sự độc lập dân tộc, công bằng và bình đẳng toàn xã hội để từ đó đảm nhiệm trọng trách to lớn lãnh đạo cách mạng Việt Nam.

Cho đến thồ điểm hiện nay, trên phạm vi toàn cầu, những giá trị cốt lõi của tư tưởng Xã hội chủ nghĩa vẫn còn nguyên sức sống. Đó là tư tưởng hướng tới một cộng đồng thịnh vượng chung, xóa bỏ sự bất bình đẳng xã hội, tạo ra sự thay đổi tích cực về đời sống cho phần đa người dân, nhất là những tầng lớp yếu thế.

Khuynh hướng xã hội chủ nghĩa chỉ ra sự thịnh vượng của cộng đồng không thể là phép cộng đơn giản của sự giàu có cá nhân, mà phải tạo ra được những sự thay đổi tích cực với số đông quần chúng nhân dân.

Tư tưởng lãnh đạo trong bối cảnh mới

Từ khi tiến hành đổi mới đất nước vào năm 1986, Đảng Cộng sản luôn kiên định hệ giá trị Xã hội chủ nghĩa. Mục đích then chốt của công tác tư tưởng này là hướng tới đạt được sự đồng thuận trong xã hội về một tương lai xây dựng và phát triển đất nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa.

Theo đó, mục tiêu của công tác tư tưởng, tuyên truyền và vận động là để mọi người dân biết, thấm nhuần, và ủng hộ những giá trị chính trị Xã hội chủ nghĩa, chủ trương của Đảng Cộng sản và chính sách của nhà nước.

Những năm gần đây, kỷ luật tư tưởng trong nội bộ Đảng được coi trọng nhằm chống lại “tự suy thoái, tự chuyển hóa”, xa rời những nguyên tắc tư tưởng cốt lõi, nền tảng. Phong trào học tập và làm theo tấm gương đạo đức của chủ tịch Hồ Chí Minh đề cao sự gương mẫu, đặc biệt là đối với cán bộ lãnh đạo và quản lý.

Thế giới hiện nay đang ngày càng trở nên phẳng, đa dạng, và phụ thuộc vào nhau. Tiến trình toàn cầu hóa kinh tế và sự phát triển như vũ bão về khoa học và công nghệ đã làm suy giảm ý nghĩa của sự khác biệt về vị trí địa lý, truyền thống, lãnh thổ và chủ quyền mỗi quốc gia. Các lợi ích đa dạng cũng theo đó mà ngày càng phụ thuộc nhau hơn. Sự giao lưu và tiếp biến văn hóa trở thành một quá trình tất yếu.

Cũng vì thế, sự khác biệt về quan điểm giải quyết các vấn đề chung trong xã hội cũng ngày càng bộc lộ rõ hơn. Bối cảnh trong nước với thế giới hiện nay đang đặt ra những nhu cầu mới cho công tác tư tưởng.

Đó là sự thích ứng và tiếp thu, biến hóa với các ý tưởng mới, có xuất xứ khác nhau, để có thể dung hòa và cùng tồn tại được với những quan điểm, giá trị và thái độ vốn đã được đề cao của cộng đồng trong nước.

Đó cũng là nhu cầu về sự tôn trọng những giá trị của các chủ thể đa dạng, cả trong nước và quốc tế, của từng cá nhân, tổ chức, cũng như cộng đồng. Đó còn là thách thức đối với sự gắn kết giữa những giá trị của hệ thống chính trị, những giá trị của cá nhân và cộng đồng trong xã hội - cơ sở đảm bảo cho sự đoàn kết và hợp tác để cùng đưa xã hội chạm đến tương lai thịnh vượng.

Sự vận động của thực tế đời sống chính trị diễn ra tại nhiều quốc gia trong khu vực cho thấy những tư tưởng nền tảng của hệ thống chính trị vốn có sẽ được tiếp thêm sức sống nếu tích hợp được những ý tưởng, giá trị, và niềm tin mới, phù hợp với xu hướng của thời đại và đáp ứng được sự mong đợi của phần đa quần chúng nhân dân.

Tư tưởng truyền cảm hứng

Vào những năm 1870, cuộc cải cách Minh Trị ở Nhật Bản được khởi nguồn từ sự thay đổi về nhận thức và tư tưởng của chính quyền và tầng lớp Samurai quý tộc. Để giúp Nhật Bản tránh khỏi nguy cơ tụt hậu và phát triển hùng cường, tầng lớp Samurai sẵn sàng từ bỏ những đặc quyền to lớn gắn với bổng lộc thời chế độ phong kiến.

Những tư tưởng phương Tây tư bản mới mẻ về kinh tế, chính trị, và xã hội được du nhập và chấp nhận đã từng bước chuyển hóa những người Samurai, vốn chỉ đảm đương các chức năng hành chính, thành những nhà đầu tư, sản xuất, và kinh doanh hiện đại. Cùng với tầng lớp thương nhân ngày một lớn mạnh, tinh thần và năng lực của tầng lớp Samurai khi đó đã góp phần quyết định giúp Nhật Bản trở nên giàu có như hiện nay.

Điều tương tự cũng diễn ra tại Hàn Quốc vào những năm 1960, khi chính quyền đương thời cùng giới doanh nhân được thôi thúc bởi giấc mơ trở thành Nhật Bản thứ hai của châu Á. Chỉ trong vòng hơn 2 thập kỷ, với quyết tâm, nỗ lực, và sự hợp tác giữa chính quyền nhà nước với các lãnh đạo doanh nghiệp đã đưa một Hàn Quốc nghèo nàn, lạc  hậu, trở thành một trong những quốc gia phát triển hàng đầu thế giới.

Gần đây hơn nữa, “giấc mơ Trung Hoa” chính là một trong những yếu tố góp phần gắn kết quyết tâm và nỗ lực của chính quyền với doanh nghiệp, và số đông người dân Trung Quốc trong công cuộc thoát khỏi thân phận làm thuê cho phương Tây, lấy lại sức mạnh và vị thế quốc gia.

Đại hội Đảng 13 đã đề ra về viễn cảnh đưa đất nước trở thành quốc gia phát triển và có thu nhập cao vào năm 2045. Đây là tầm nhìn lãnh đạo thỏa mãn được khát khao, mong đợi của mọi tầng lớp nhân dân.

Thực tế thành công của những quốc gia trong khu vực đã cho thấy, khả năng tầm nhìn lãnh đạo nêu trên được hiện thực hóa phụ thuộc rất nhiều vào niềm cảm hứng của tập thể, qua đó tập hợp và nuôi dưỡng được sự ủng hộ rộng khắp, sự tập trung trí lực và vật lực đến từ mọi tầng lớp nhân dân. Để có được sự đồng thuận và nỗ lực tập thể đó, tất yếu cần đến những tư tưởng mới mẻ có khả năng truyền cảm hứng, thúc đẩy quyết tâm và sự hợp tác giữa mọi lực lượng trong xã hội.

Báo cáo tổng thể 10 năm thực hiện Cương lĩnh 2011 đặt ra vấn đề xây dựng “hệ giá trị của Đảng Cộng sản Việt Nam”, đặt bên trong tổng thể “hệ giá trị Việt Nam”, coi văn hóa trở thành động lực cho sự phát triển đất nước.

Thách thức vẫn tồn tại với hàng loạt câu hỏi cần trả lời: Mối quan hệ giữa hệ giá trị của Đảng cầm quyền và hệ giá trị Việt Nam? Đâu là những thành tố cốt lõi trong hệ giá trị Việt Nam?...

Những chiến công lãnh đạo rực rỡ của Đảng Cộng sản trong thế kỷ 20 đều gắn liền với những tư tưởng truyền cảm hứng, đáp ứng được khát vọng độc lập của dân tộc, thống nhất đất nước, và thoát khỏi tình cảnh đói nghèo, lạc hậu. Mục tiêu đưa quốc gia phát triển theo định hướng Xã hội chủ nghĩa vào giữa thế kỷ 20 cũng cần đến những tư tưởng có khả năng tập hợp và truyền cảm hứng như thế.