Theo Bộ trưởng Bộ Công an, nếu không quy định việc cấm mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa thông thường và có chế tài nghiêm minh sẽ phát sinh nhiều thủ đoạn để hình thành “chợ đen” dữ liệu cá nhân.
Sáng 24/5, thảo luận tại phiên họp về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhiều ý kiến của các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, hiện tượng lộ lọt dữ liệu cá nhân đang diễn ra ngày càng phổ biến và tinh vi. Từ những thông tin tưởng như vô hại như số điện thoại, địa chỉ email, đến thông tin về tài khoản ngân hàng, hồ sơ y tế... đều có thể bị thu thập, mua bán, sử dụng một cách trái phép.
Hệ quả là các hành vi lừa đảo qua mạng bùng phát mạnh mẽ, gây bất ổn trong xã hội và ảnh hưởng tới niềm tin của người dân. Chính vì vậy, việc Quốc hội xem xét ban hành luật này là hết sức cấp thiết, nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý, tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, bảo vệ quyền con người trong không gian số và thúc đẩy phát triển kinh tế số một cách an toàn, bền vững.
Đóng góp ý kiến tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Đoàn Nghệ An) cho rằng, việc phân biệt giữa dữ liệu cá nhân cơ bản và dữ liệu cá nhân nhạy cảm là hết sức cần thiết bởi dữ liệu nhạy cảm đòi hỏi các biện pháp quản lý chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, hiện nay dự thảo Luật đang giao Chính phủ liệt kê cả hai danh mục về hai loại dữ liệu, đại biểu cho rằng đây là điều bất cập. “Tôi đề nghị là chỉ nên quy định danh mục dữ liệu cá nhân nhạy cảm. Việc quy định như vậy sẽ bảo đảm khoa học, bao quát, dễ áp dụng,” đại biểu nói.
Đồng tình với việc nghiêm cấm các hành vi mua bán dữ liệu cá nhân trái phép, tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) cho rằng nếu quy định theo hướng cấm tuyệt đối mà không có ngoại lệ hợp lý sẽ gây khó khăn trong thực thi, đồng thời có thể triệt tiêu một số mô hình kinh doanh số hợp pháp đang phát triển.
Về vấn đề này, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đoàn Đồng Tháp) cũng đồng tình với quy định cấm mua bán dữ liệu cá nhân, song theo ông chỉ nên cấm mua bán dữ liệu cá nhân phi pháp, bất hợp pháp, không đúng quy định pháp luật.
Đại biểu cho rằng việc mua bán dữ liệu cá nhân vì mục đích phát triển kinh tế-xã hội, vì mục đích riêng tư của cá nhân mà chủ thể của dữ liệu đồng tình, đồng ý mua bán với nhau thì cũng nên cho phép. “Dữ liệu cá nhân của tôi, tôi thấy việc cung cấp không ảnh hưởng đến quốc phòng - an ninh, không nhạy cảm thì cũng nên cho phép mua bán,” đại biểu nêu ý kiến.
Tiếp thu, giải trình, làm rõ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết dữ liệu cá nhân với đặc tính được gắn liền với con người, quyền con người, quyền nhân thân, quyền riêng tư, do vậy không thể coi là hàng hóa, tài sản thông thường và đây là một loại tài nguyên đặc biệt.
“Yêu cầu khai thác, sử dụng phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất. Cho phép mua bán dữ liệu cá nhân là cho phép mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin của người khác,” - Bộ trưởng nhấn mạnh.
Dẫn thực tế hiện nay, Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết trong các vụ lừa đảo và chiếm đoạt tài sản quy mô lớn mà lực lượng công an triệt phá, yếu tố lộ lọt, mua bán dữ liệu cá nhân là nguyên nhân chính để tội phạm thực hiện các hành vi phạm tội. Do vậy, Bộ trưởng cho rằng việc mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa diễn ra với số lượng rất lớn, bán nhiều lần cho nhiều đối tượng để phân tích, khai thác, xây dựng các kịch bản lừa đảo và tiếp cận nạn nhân chính xác và dễ dàng.
Cũng theo Bộ trưởng Bộ Công an, hiện nay nhiều tổ chức thiếu quy định, chính sách quản lý chưa chặt chẽ, phân quyền xử lý dữ liệu cá nhân, dẫn đến nhân viên lấy thông tin khách hàng với tính chính xác rất cao và cập nhật theo thời gian thực để bán cho các đối tượng lừa đảo, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, trong ngân hàng, viễn thông, điện lực, bảo hiểm….
“Nếu không quy định việc cấm mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa thông thường và có chế tài xử lý nghiêm minh thì thực tiễn sẽ phát sinh rất nhiều phương thức, thủ đoạn để hình thành “chợ đen” về dữ liệu cá nhân, gây hậu quả thiệt hại rất lớn và nỗi bất an cho người dân,” Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh.
Theo ông, dự thảo luật đã được bổ sung, chỉnh lý để điều chỉnh hoạt động cho thuê, mượn dữ liệu cá nhân để thực hiện hành vi trái pháp luật (Khoản 5 Điều 7), về việc cấm sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác, cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình để thực hiện hành vi trái pháp luật.
