Sau một thời gian dài chìm sâu dưới đáy khiến nông dân rơi vào thảm cảnh thua lỗ, nợ nần thì những ngày vừa qua, giá hồ tiêu - mặt hàng từng được coi là ‘vàng đen’ của Việt Nam - lại bất ngờ tăng giá dựng ngược, lập kỷ lục mới

Xác lập kỉ lục mới

Không còn cảnh hồ tiêu chín đỏ trên cây mà không buồn thu hoạch, cũng không còn cảnh ế ẩm, phải cố gắng bán với giá đáy rồi chịu thua lỗ nặng, chìm ngập trong nợ nần trong suốt 3 năm qua, những ngày vừa qua ở thủ phủ hồ tiêu Gia Lai, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu,... người trồng tiêu ai nấy đều phấn khởi, tất bật thu hoạch “vàng đen” tranh thủ bán lúc giá vọt lên đỉnh mới.

Ông Trần Văn Bắc - người trồng tiêu tại xã Lâm San (Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai) phấn khởi, thương lái vừa nhận mua tiêu với giá 73.000 đồng/kg nên ông phải thuê gấp 10 nhân công hái tiêu để kịp bán.

Ông Nam cho biết, vài năm trở lại đây người trồng tiêu gặp khó vì giá luôn ở đáy. Nhiều nhà vườn không cầm cự được còn phải phá bỏ để trồng cây khác. Cuối tháng 2/2021, giá tiêu cũng chỉ hơn 50.000 đồng/kg một chút, ông không buồn thu hái. Song những ngày gần đây, giá tiêu bất ngờ nhảy vọt lên trên 70.000 đồng/kg nên ai cũng cố gắng bán nhanh, tránh chờ lâu giá tiêu lại quay đầu giảm.

Ông Bắc tính toán, với giá bán như hiện nay, sau khi trừ chi phí thuê nhân công, gia đình ông có lãi nhẹ. "Dự kiến phải hết tháng 3 chúng tôi mới thu hái xong. Hy vọng giá tiêu ngày càng tăng để chúng tôi gỡ gạc được ít nhiều sau 2 năm ảm đạm, lỗ nặng", ông Bắc chia sẻ.

Cố gắng giữ lại 5 ha tiêu hữu cơ dù suốt 2 năm ròng rã vừa qua tiêu mất giá, anh Lê Đức Thọ ở xã Nam Yang (Đăk Đoa, Gia Lai) nay cũng đang liên tay liên chân thu hái tiêu trong niềm vui được giá.

“Từ đầu tháng 3 tới nay, giá tiêu tăng chóng mặt, nhà vườn còn không đủ hàng để bán nên bà con nông dân rất phấn khởi”, anh Thọ nói.

Với hồ tiêu trồng theo quy trình hữu cơ, thường được các đại lý và nhà thu mua trả cao hơn từ 10.000 đến 15.000 đồng/kg. Anh Thọ cho hay, hồ tiêu sạch, trồng theo tiêu chuẩn đang ngày càng được ưa chuộng, có bao nhiêu được mua hết bấy nhiêu.

Khảo sát tại các khu vực trồng tiêu chính ở Tây Nguyên, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đông Nam Bộ cho thấy, giá tiêu có xu hướng tăng mạnh kể từ đầu tháng 3 tới nay và đà tăng này chưa có dấu hiệu dừng lại. Chỉ trong vòng nửa tháng, giá tiêu đã tăng vọt lên mức 70.000-73.000 đồng/kg, có nhà vườn thương thảo tốt còn bán được với mức giá 75.000 đồng/kg.

Đơn cử, giá hồ tiêu tại huyện Châu Đức (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) đã tăng vọt lên 73.000 đồng/kg (đầu giá). Nếu tính thêm chất lượng hạt tiêu (các tỷ lệ độ ẩm, dung trọng, tạp chất), thường chiếm đến 5.000-6.000 đồng/kg thì 1kg hạt tiêu nhà vườn có thể bán được với giá xấp xỉ 80.000 đồng/kg. Nhiều nhà vườn nhận định rằng, năm nay tiêu bị mất mùa, sản lượng sụt giảm mạnh so với năm ngoái nên giá tiêu nhiều khả năng sẽ còn tăng nữa. 

Họp khẩn trước cơn sốt giá

Trước những biến động mạnh của giá hồ tiêu nội địa, cuối tuần qua Ban Chấp hành mở rộng thuộc Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA) - bao gồm lãnh đạo Hiệp hội và đại diện hơn 30 doanh nghiệp chuyên xuất khẩu hồ tiêu trong nước và các doanh nghiệp FDI - đã tổ chức họp đột xuất. Thảo luận tại cuộc họp, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam cho biết, sản lượng hồ tiêu xuất khẩu của Việt Nam trong 2/2021 giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2020.

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, xuất khẩu hồ tiêu 2 tháng đầu năm 2021 trên cả nước đạt 30.291 tấn, kim ngạch đạt khoảng 87,56 triệu USD. So với cùng kỳ năm 2020, sản lượng xuất khẩu hồ tiêu  sụt giảm 25,3%, kim ngạch giảm gần 6,5%.

VPA nhận định rằng, giá hồ tiêu tăng cao như những ngày vừa qua là "bất thường", trong khi giá xuất khẩu chưa tăng tương ứng. Cụ thể hơn, giá tiêu nội địa liên tục tăng cao, từ mức 56.000 đồng/kg vào ngày 3/3 tăng đến 70.000 đồng/kg vào ngày 11/3. 

Trước tình hình giá hồ tiêu có những biến động mạnh, Hiệp hội này cảnh báo các doanh nghiệp xuất khẩu không nên ký các hợp đồng giao xa để tránh rủi ro. 

Đối với các hợp đồng đã ký, nên điều tiết tiến độ mua hàng vì hồ tiêu chưa thu hoạch rộ. Tùy vào từng doanh nghiệp, có thể thương thảo với khách hàng về thời gian giao hàng hoặc yêu cầu đối tác mua những thị trường khác thay thế, hoặc thương lượng để bồi thường hợp đồng. 

Đối với những địa phương và người nông dân, VPA khuyến cáo cần phải cân nhắc việc bán hàng đúng thời điểm, không vì giá hồ tiêu tăng cao mà vay ngân hàng hoặc các nguồn vay nợ khác để trữ hàng, tránh rủi ro khi giá giảm. Hạn chế tình trạng thấy giá tiêu tăng cao lại mở rộng diện tích trồng hồ tiêu như giai đoạn những năm 2015-2016.

Các doanh nghiệp cần đầu tư tiếp cận thị trường, đầu tư mạnh vào chiều sâu để tăng các sản phẩm xuất khẩu, số lượng xuất khẩu và chỉ số kim ngạch xuất khẩu trong những tháng tới khi mùa thu hoạch rộ.

Ông Hoàng Phước Bính là Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư kí Hiệp hội Hồ tiêu Chư Sê (tỉnh Gia Lai) - nhận định, giá tiêu tăng trở lại như hiện nay là phù hợp theo quy luật của thị trường. Sản lượng giảm mà cầu tăng thì tất nhiên giá sẽ tăng lên. Nếu thị trường tiếp tục diễn biến tốt, nhiều hộ gia đình sẽ quay lại với cây tiêu. Những hộ đang còn tiêu thì sẽ có nhiều động lực hơn để quan tâm vực dậy vườn tiêu. 

"Tuy nhiên, tôi cho rằng trồng tiêu bây giờ không giống như ngày xưa nữa, phải rút kinh nghiệm từ bài học của những năm vừa qua. Nhiều khu đất trồng tiêu trước đây do lạm dụng phân bón và các loại thuốc phòng trị bệnh hoá học dẫn tới bị thoái hoá, nhiễm độc. Vậy nên nếu quay lại với cây tiêu, đầu tiên bà con phải chọn đất phù hợp, không nên tái canh trên khu vực vườn tiêu đã nhiễm bệnh. Tốt nhất nên trồng xen canh, có thể xen với cây cà phê, một số cây ăn quả khác", ông Hoàng Phước Bính nói.