Biya là cái tên của chú robot đáng yêu biết trả lời các thắc mắc của du khách - đây là sản phẩm của một nhóm sinh viên đến từ trường Đại học Đà Nẵng

Với khao khát lan tỏa rộng hơn tinh thần sống xanh trong cộng đồng, nhóm sinh viên năng động mang tên Storm đã sáng chế ra chú robot Biya với 2 chức năng chủ yếu là thu gom rác thải và trả lời các thắc mắc của du khách.

Trịnh Thanh Phú (hiện đang là sinh viên năm 4 khoa Công nghệ thông tin, thuộc Trường Đại học Bách khoa Đà Nẵng), và là một thành viên quan trọng trong nhóm cho biết, Biya là một phiên bản nâng cấp của robot dọn rác dưới sông – đây cũng là sản phẩm của một số thành viên trong nhóm thực hiện trước đó.

“Ý tưởng về Biya được lấy cảm hứng từ sản phẩm robot trước đó của tụi em. Ban đầu thực hiện, nhóm chỉ có suy nghĩ đơn giản là đưa sản phẩm robot dọn rác tự động dưới sông lên trên cạn”.

Sau khoảng 1 tuần thảo luận, khi chưa tìm ra được giải pháp để tăng hiệu suất thu gom rác thải, cả nhóm đã tính đến phương án gia tăng hiệu quả của sản phẩm bằng cách tác động trực tiếp đến ý thức của người dân. “Đó là lý do mà tụi em làm cho Biya có chức năng nói chuyện”.

Hiện tại, Biya có thể trả lời được khoảng trên dưới 1.000 câu hỏi của du khách liên quan đến vấn đề du lịch ở Đà Nẵng và bảo vệ môi trường xung quanh. Nhóm đặt mục tiêu rằng trong 3 tháng tới đây sẽ “dạy” cho Biya có thể trả lời được khoảng 5.000 câu hỏi trong hơn 1.000 trường hợp khác nhau.

“Một câu hỏi trong thực tế có thể được diễn đạt bằng nhiều hình thức khác nhau. Bọn em sẽ dạy cho Biya cách nhận biết nội dung các câu hỏi bằng phương pháp ‘nạp’ một vài cách hỏi thông dụng cho 1 trường hợp. Ví dụ, một du khách có thể hỏi rằng ‘đến Cù Lao Chàm đi chơi ở đâu?’, hoặc ‘trời mưa đi chơi ở đâu?’… Nếu Biya phát hiện được nội dung của các câu hỏi tương tự nhau đến 80%, nó sẽ tự động gia tăng lượng ‘data’ (dữ liệu) hiện có. Nếu câu hỏi chỉ hơi giống nhau khoảng 60%, robot sẽ gửi thông tin về web để người quản lý trực tiếp xác định nội dung đó có giống hay khác với nội dung đã có sẵn. Đó là cách tăng dữ liệu của bọn em”.

Khó khăn và mục tiêu

Từ 5 thành viên chính ban đầu, hiện nay nhóm đã tuyển thêm được 8 cộng tác viên khác làm nhiệm vụ “dạy” thêm ngôn ngữ cho Biya. Mỗi ngày, mỗi người trong đó sẽ đặt mục tiêu “dạy” được ít nhất 20-30 câu để sớm cho ra đời một Biya mới có khả năng trò chuyện thành thục hơn.

Khi mang robbot Biya đi tham dự vòng chung kết của cuộc thi tìm kiếm ý tưởng sáng tạo vì một đại dương không nhựa được tổ chức bởi UNESCO hồi tháng 12/2019, nhóm của Phú khi đó mới chỉ có một phiên bản Biya “rẻ tiền” cùng với lớp “áo ngoài” làm bằng giấy bìa.

“Vì vẫn còn đang là sinh viên nên bọn em không dư giả về tài chính, thời gian và cả kiến thức. Nhóm đã phải tận dụng phần cứng còn xót lại từ những robot khác mà mình đã chế tạo, sau đó khoác thêm bên ngoài một ‘bộ áo’ làm từ giấy bìa cho Biya. Tính ra thì chi phí cho phiên bản đầu tiên chỉ tốn khoảng 5 triệu đồng” – Phú cho biết.

Chàng sinh viên đại học năm 4 cũng cho biết rằng, sở dĩ Biya chưa có được chức năng thu gom rác thải tự động như sản phẩm robot dọn rác dưới sông là bởi vì địa hình trên đất liền có nhiều vật cản hơn. Tuy nhiên, mục tiêu mà nhóm đặt ra trong tương lai là phát triển thành công chức năng này, bước đầu là thu gom rác bằng điều khiển từ xa, sau là tự động thu gom rác.

Ngoài ra, trong quá trình chế tạo Biya một trong những khó khăn lớn nhất là xử lý khả năng nghe và hiểu ở những nơi tụ tập đông người. “Hiện nay, các robot có khả năng trò chuyện hầu như đều được đặt ở những nơi vắng người qua lại. Nhưng do đặc thù là hướng tới phục vụ các du khách tham quan Đà Nẵng, Biya sẽ phải được đặt ở những nơi có rất nhiều tiếng ồn qua lại. Việc xử lý được âm thanh gây nhiễu là một vấn đề lớn mà nhóm phải tìm cách giải quyết”.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất trong việc chế tạo Biya vẫn là “data”, Phú nhận định. “Bọn em sẽ sử dụng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘dạy’ ngôn ngữ cho Biya, chứ không sử dụng từ khóa. Làm AI về lâu về dài sẽ có nhiều lợi ích hơn, bởi vì AI có một đặc điểm rất hay đó là càng sử dụng càng thông minh hơn”.

Chia sẻ về nhóm nghiên cứu của mình, Phú cho biết rằng rất may mắn khi các thành viên khác trong nhóm - mỗi người đang theo học những chuyên ngành khác nhau vì thế nền có thể hỗ trợ và bổ sung cho nhau trong công việc.

“Bọn em lần đầu gặp nhau ở một câu lạc bộ kỹ năng mềm và đã đồng hành cùng nhau được 2 năm nay. Trước đó, bọn em đã từng hợp tác chung trong nhiều dự án nho nhỏ nên cũng không có nhiều áp lực. Đây là dự án đầu tiên ở quy mô lớn hơn những dữ án trước đó một chút nên ngay những ngày đầu, những tranh cãi đã bắt đầu xảy ra. Nhưng sau khi tất cả đã được giải quyết, bọn em lại trở nên gắn bó và thấu hiểu nhau hơn”.  

Sau khi đạt thứ hạng đồng giải Nhất cùng với 2 đội thi khác, nhóm Storm đã được nhận giải thưởng là 70 triệu đồng cho việc phát triển sản phẩm. Dự kiến, khoảng ít nhất 3 tháng nữa, nhóm sẽ cho ra mắt một phiên bản Biya siêu cấp hơn, hoàn thiện hơn cả về ngôn ngữ giao tiếp lẫn ngoại hình.

Nếu nghiên cứu này thành công, nhóm dự định sẽ đặt những con chú robot Biya đầu tiên ở Cù Lao Chàm và một số trường học khác trong địa bàn để nâng cao hiểu biết của người trẻ về vấn nạn bảo vệ môi trường.